Nieskromnie
Książka „Kościół i Synagoga (30-313). Na rozdrożu” ukazała się we Wrocławiu nakładem wydawnictwa Chronicon w 2016 roku. Niecałe trzy lata później ukazał się jej angielski przekład w międzynarodowym wydawnictwie Peter Lang (Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien). Polska edycja została nagrodzona przez Polską Akademię Nauk:
Dnia 16 listopada 2017 r. obradowała kapituła konkursu „Książka Roku 2016”. Tytuł „Książka Roku” jest wyróżnieniem przyznawanym przez Komitet Nauk Teologicznych PAN wybitnym pracom z zakresu teologii lub z pogranicza teologii i innych dyscyplin naukowych. Do konkursu zgłoszono 8 tytułów, Kapituła nominowała 3 pozycje, wśród nich pracę ks. prof. Mariusza Rosika „Kościół a Synagoga (30-130 po Chr.). Na rozdrożu” (Chronicon, Wrocław 2016, ss. 648). W rekomendacji podkreślano interdyscyplinarny charakter monografii, która łączy elementy biblistyki, archeologii, badań socjo-historycznych, religiologicznych, analiz filologicznych; zwrócono uwagę na niezwykle bogaty materiał źródłowy obejmujący setki starożytnych dokumentów – zarówno tekstów biblijnych, jak i apokryficznych, qumrańskich, rabinicznych, patrystycznych oraz literaturę, która wyszła spod pióra autorów pogańskich; wyrażono też uznanie dla niezwykłej konsekwencji metodologicznej i hermeneutycznej Autora. Wskazano również na dodatkowy atut monografii, a jednocześnie pomoc i wskazówki dla czytelnika, jakim są czytelne indeksy oraz usystematyzowana – bardzo obszerna – bibliografia. W głosowaniu członków KNT PAN nad nominowanymi pozycjami, praca ks. Rosika uzyskała drugą w kolejności liczbę głosów. Tytuł „Książki Roku 2016” przyznano monumentalnej, trzytomowej pracy ks. Jerzego Szymika „Theologia Benedicta” (Księgarnia św. Jacka, Katowice 2016).
prof. K. Wojciechowska, CHAT, Warszawa
Statystycy twierdzą, że aby naukowa książka weszła w obieg świata akademickiego, potrzeba najmniej trzech lat. Mija pięć lat od publikacji polskiej wersji książki i trzy lata od ukazania się jej wersji angielskiej. Z tej racji z ogromną radością dzielę się kilkoma reakcjami na pojawienie się publikacji, która – mam nadzieję – przyczyni się do pogłębienia dialogu, do którego wzywa soborowy dokument Nostra aetate.
Abp Henryk Muszyński, emerytowany Prymas Polski, jest nie tylko biblistą, ale znakomitym znawcą judaizmu. Przez wiele lat zaangażowany był w dialog chrześcijańsko-żydowski. To właśnie on zabiegał o otwarcie Instytutu Dialogu Katolicko-Żydowskiego w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Jest promotorem Dni Judaizmu w Kościele Katolickim.
Bardzo wzruszył mnie fakt, że dziękując za książkę, Prymas Polski nazywa siebie skromnie „starym emerytem”.
Prof. Judith Lieu jest jedną z najbardziej znanych na świecie znawczyń wczesnego chrześcijaństwa. Wykładała w wielu akademickich centrach. Wymienię tylko dwa: Oxford University i Cambridge University. Jej prace z ostatnich kilkunastu lat dotyczą właśnie relacji chrześcijańsko-żydowskich w czasach rodzącego się Kościoła i pierwszych wieków jego istnienia. Napisała maila jeszcze przed lekturą książki. Oto jego niewielki fragment:
Ks. prof. Waldemara Chrostowskiego polskim (i nie tylko polskim) czytelnikom przedstawiać nie trzeba. Laureat Proemio Ratzinger przez wiele lat był moderatorem dialogu chrześcijańsko-żydowskiego w naszym kraju. Jest bez wątpienia najwybitniejszym znawcą judaizmu wśród polskich teologów. Wieloletni przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich napisał długą recenzję „Kościoła i Synagogi”, która ukazała się na łamach czasopisma Biblocal Annals (7/2 (2017) 399-407). Oto końcowy jej fragment:
Prof. James H. Charlesworth jest wykładowcą w Princeton Theological Seminary, gdzie prowadzi zajęcia z języków biblijnych i egzegezy Nowego Testamentu. Specjalizuje się w apokryfach i pseudoepigrafii, zwojach z Morza Martwego, badaniach kwestii Jezusa historycznego. Jako dyrektor Projektu Dead Sea Scrolls pracował nad zwojami z Qumran, aby we współpracy z ponad pięćdziesięcioma międzynarodowymi specjalistami udostępnić dokładny tekst z aparatem krytycznym. Prowadził wykopaliska archeologiczne w Migdal, Betsaidzie, Nazarecie, Jerozolimie, Khirbet Beza, Qumran. Był wykładowcą akademickim na Uniwersytecie Duke’a, Uniwersytecie Hebrajskim i Albright Institute i na Uniwersytecie w Tybindze. Mail od niego był bardzo krótki:
Prof. Adele Reinhartz wykłada na Uniwersytecie w Ottawie, a wcześniej na University of Toronto. Jest wiceprzewodniczącą największego na świecie stowarzyszenia skupiającego biblistów – Society of Biblical Literature. Widać, że jest prawdziwym (czytaj: roztargnionym) naukowcem: w podpisie mailowym zamiast „Biblical” pojawia się błąd – „Blblical”. Należy do redakcji najbardziej poczytnego katolickiego czasopisma biblijnego na świecie – Catholic Biblical Quarterly. Po zapoznaniu się ze streszczeniem książki, napisała do mnie z prośbą o jej udostępnienie.
A na koniec biskup pomocniczy Archidiecezji Lubelskiej, abp Mieczysław Cisło, były przewodniczący Rady ds. Dialogu Religijnego oraz Przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem. Poniżej końcowy fragment odręcznego listu z podziękowaniem za książkę.
Pod koniec stycznia 2020 roku, po lekturze korespondencji pomiędzy Papieżem Seniorem Benedyktem XVI a naczelnym rabinem Wiednia Arie Folgerem, opublikowanej w Międzynarodowym Przeglądzie Teologicznym „COMMUNIO”, ośmieliłem się wysłać Ojcu Świętemu Benedyktowi XVI książkę Church and Synagogue (30 – 313 AD). Parting of the Ways (European Studies in Theology, Philosophy and History of Religions 20, Berlin – Bern – Bruxelles – New York – Oxford – Warszawa – Wien 2019) wraz z listem, którego treść poniżej.
Otrzymałem osobistą (treść pozostawiam dla siebie), bardzo sympatyczną odpowiedź od Papieża Emeryta, z jego własnoręcznym podpisem, który jest dla mnie bardzo cenny (na zdjęciu poniżej). Oprócz podziękowań i świątecznych życzeń z okazji Świąt Wielkanocnych, Papież zapewnia o swojej modlitewnej pamięci.
Benedykt XVI dołączył także w podarku książkę własnego autorstwa, zatytułowaną Per Amore (Cantagalli, tłum. P. Azzaro, Libreria Edtrice Vaticana, Vaticano – Siena 2019).
jjj
